انتشار تصاویر کودکان نیازمند و شائبه نقض حریم خصوصی

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، در این میان، برخی، پیاده روها را انتخاب و در سینه کش دیواری فعالیت خود را آغاز می کنند. اینان گدا و دستفروش نیستند. معتاد و علاف هم نیستند؛ چند خیّر با یک میز مربع مستطیل و با چند عدد کارت به قطع وزیری که با سلیقه کنار هم می چینندشان. در بین این کشنگران خیّر، انگار همیشه یکی هم پیدا می شود که وسواس منظم کردن کارت ها را داشته باشد. به محض اینکه بازدید کننده ای کارتی را بر می دارد، نگاهی می اندازد و دوباره می گذارد سرجایش، این فرد با احترام کارت های جابجا شده را نظم و نسقی می دهد و بعد، منتظر بازدید کننده بعدی می ماند.
اینان خیّرینی هستند با دغدغه کمک به کودکان یتیم، فقیر یا بدسرپرست. روی هر کارت نیز یک قطعه عکس سه در چهار کودکی با مشخصات مثل نام پدر، الصاق شده است.
برخی از این فعالان و داوطلب ها با رویی گشاده، قدم هایی به سمت عابران پیش می گذارند و از آنها می خواهند هم به غرفه کوچک آنها و به کارت ها نیم نگاهی بیاندازند. برخی یا بی تفاوتند یا اینکه خیلی کاردارند و شاید هم اعتماد نمی کنند در نتیجه به سمت غرفه نمی آیند و عذر می خواهند. برخی دیگر، پیش می آیند و نگاهی به کارت ها می اندازند و گاهی شماری از آنان، داوطلب کمک می شوند. کارت های عکس دار را نگاهی می اندازند، یک یا دو، یا چند کودک را انتخاب می کنند و داوطلب کمک می شوند.
گاهی به داوطلب کمک به کودکان یاد شده یک کارتی عکس دار از کودک تحت حمایت هم می دهند تا با خودش ببرد. البته گاهی هم این کار را نمی کنند.
این امر، چند سالی می شود در کشور، باب شده است و تقریبا هر روز در گوشه خیابان، نمایشگاه ها و حتی روزهای راهپیمایی به مناسبت های مختلف، فعالان اجتماعی با تصاویر بچه ها را می بینیم که می خواهند نظر هموطنان خیر را جلب کنند.
اخیرا نیز برخی از فعالان حوزه کودک در این موسسات خیریه، زنگ در تمام خانه ها را می زنند و تصاویر بچه ها را به صاحب خانه ها نشان می دهند و از آنها می خواهند تا کمک ها و حتی صدقه های آنان را به فلان خیریه بدهند.
اینکه بتوان برای بچه ها کاری انجام داد، امری بس پسندیده با ارزش والا و جهانی است اما مساله این است که چگونه باید به بچه ها کمک کرد؟ آیا باید تصاویر آنان را به نمایش خاص وعام گذاشت تا حامی بیابند یا اینکه می توان به روش های دیگر متمسک شد؟ به هر حال این کودکان، عروسک نیستند و مثل تمام آدم ها، روزی بزرگ می شوند. اگر روزی که تبدیل به جوانی برنا شدند چه حسی از دوران کودکانی خود پیدا می کنند؟ آیا ممکن است از به یاد آوردن آن دوران، وقتی که عکس های آنها روی کارت های فلان موسسه خیریه برای جلب کمک و اعانه الصاق می شد، احساس حقارت کنند؟ آیا ممکن است همیشه ترسی در دل داشته باشند مبادا کسی آنها را از روی عکس های قبلی بشناسد؟
بنابراین منظور از این نوشتار نفی و مذمت این اقدامات نیک و خداپسندانه نیست اما آیا درست است تصویر کودکان معصوم را به مردم نشان دهیم و برای آنان، خیّر جمع کنیم؟
خانم «مایشا فراست»، کارشناس بین المللی حوزه رسانی و اصول اخلاقی خبرنویسی و مصاحبه با کودکان که یک ماه پیش به دعوت یونیسف به ایران آمده بود در کارگاه آموزشی اصول اخلاقی تهیه خبر و گزارش از کودکان به شدت با انتشار این تصاویر از کودکان با اهدافی مثل اهداف بالا، مخالف بود.
او حتی برای تهیه خبر و عکس از کودکان تاکید می کرد که باید جوری عکس گرفته شود که بعد ها روی آینده کودک تاثیر منفی نداشته باشد.
باقر انصاری حقوقدان و عضو هیات عملی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی است. او هم نظر موافقی با این اقدامات برخی موسسات خیریه ندارد.
او به خبرنگار ایرنا می گوید: خیریه های که برای کودکان کار می کنند برای مقاصد قانونی خود، مکلف هستند تا اطلاعات آنها را فاش نکنند.
انصاری در عین حال اظهار می کند: البته یک وقت هایی برای کودک نیازمند، پرونده ای تهیه و مشخصات او نیز همراه با عکس او در این پرونده ذکر می شود. این پرونده را تهیه می کنند تا اگر خیری بخواهد از کودک اطلاعات بیشتری داشته باشد به صورت محرمانه با مراجعه به آن پرونده به اطلاعات مورد نظرش دست یابد بعد هم پرونده در بایگانی موسسه خیریه می ماند.
او این اقدام را بلامانع می داند که اگر همین خیریه ها بخواهند به صورت دایمی عکس بچه را در مکانی عمومی مثلا در گوشه ای از پیاده رو به نمایش گذارند، احتمال نقض حریم خصوصی بالا می رود و محل اشکال است. انصاری به برخی از موسسات به اصطلاح خیریه هم اشاره می کند که کارشان، بیشتر جنبه اقتصادی پیدا کرده است و از تصاویر کودکان نیازمند، استفاده ابزاری می کنند.
او در خصوص قوانین مربوط به انتشار مشخصات کودکان در اماکن عمومی می گوید: ما به صورت کلی قوانینی داریم و می شود به آنها استناد کرد. مثلا در قانون مطبوعات انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد ممنوع اعلام شده است. در قانون جرایم رایانه ای هم اگر عکس و فیلم یا تصویر خصوصی بدون اجازه گرفته شود به گونه ای که منجر به هتک حیثیت آبرو شود جرم محسوب می شود. قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت های غیر مجاز می کنند نیز وجود دارد که البته به موارد خیلی خاص اشاره می کند مثلا نصب دوربین در اماکن خاص را جرم انگاری کرده اند.
انصاری همچنین با اشاره به قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات معتقد است که به عنوان مثال ماده ۱۵ این قانون به مساله حال حاضر (انتشار تصاویر کودکان در اماکن عمومی ) نزدیک تر است. بر اساس ماده ۱۵، موسسات مشمول این قانون در صورتی که پذیرش درخواست متقاضی متضمن افشای غیر قانونی اطلاعات شخصی درباره یک شخص حقیقی ثالث باشد باید از در اختیار قرار دادن اطلاعات درخواست شده خودداری کنند مگر آنکه شخص ثالث به نحو صریح و مکتوب به افشای اطلاعات راجع به خود رضایت داده باشد، شخص متقاضی ، ولی یا قیم یا وکیل شخص ثالث، در حدود اختیارات خود باشد یا اینکه متقاضی یکی از موسسات عمومی باشد و اطلاعات درخواست شده در چارچوب قانون مستقیما به وظایف آن به عنوان یک موسسه عمومی مرتبط باشد.
از گفته های انصاری این نکته منتج می شود که ما در زمان حاضر قوانینی پراکنده در حریم خصوصی آن هم به صورت کلی داریم که می تواند در مورد کودکان هم صدق کند. آنچه که در این نوشتار آمده است طرح یک مساله بوده است و اینکه آیا انتشار تصاویر کودکان در اماکن عمومی به قصد جمع کردن اعانه و کمک های مردمی یا جلب حمایت درست است یا خیر. قدر مسلم آن است که کودکان یاد شده اگر رضایت هم داشته باشند ، رضایت انان محلی از اعراب ندارد و در زمان بزرگسالی ممکن است از ابراز آن نارضایتی ایجاد شود.
این یک طرح مساله است و مطمئنا دست اندرکاران حقوق کودک و نیز صندوق کودکان سازمان ملل (یونیسف) بر آن تاکید دارند. هر چند هدف موسسات و نهادهای حمایتی، خدمت به کودکان نیازمند است اما بهتر نیست در خصوص انتشار تصاویر این افراد تجدید نظر کنند؟
لیلا خطیب زاده
پژوهشم ** ۱۷۷۶**۱۵۵۲

انتهای پیام /*