تجربه انتخابات ۹۶ به کار کدام جریان سیاسی خواهد آمد؟

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، بخش مهمی از تحرکات سیاسی احزاب و تشکل ها طی ماه های اخیر با نیم نگاهی به انتخابات مجلس شورای اسلامی در سال ۹۸ صورت گرفته است. البته چهره های سیاسی هم هستند که گویا از هم اکنون برای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ خود را مهیا می سازند.
این در حالی است که برخی جریان ها بحث و نظر در مورد تجربه های گذشته، مسایل ماهوی و سیاست های حزبی را مدنظر دارند. گروهی هم یک گام جلوترند و روی توسعه تشکیلاتی، فعالیت های استانی و حتی لیست های انتخاباتی کار می کنند.
اگر چه از دید برخی ناظران ورود زودهنگام به مباحث و فعالیت های انتخاباتی از سوی جریان های سیاسی، می تواند آسیب زا باشد ولی یکی از مهمترین کارکردهای احزاب فعالیت مستمر سیاسی، کادرسازی، آموزش نیروهای باتجربه و … است که همواره با مباحث انتخاباتی گره خورده است. به عبارتی انتخابات و رقابت دموکراتیک برای کسب قدرت، فلسفه وجودی احزاب را تشکیل می دهد و چون محرکی تشکل های سیاسی را به کنش وا می دارد.
زمانی انتخابات می تواند کارکردهای حزبی را مختل کند که تمرکز بیش از اندازه به مقوله رقابت سیاسی، مانع از تحقق دیگر کارویژه های مهم احزاب در امر آموزش سیاسی، مطالبه گری سازنده، کادرسازی و … شود.
با این تفاسیر نمی توان همه احزاب و جریان های سیاسی کشور را مشمول وارد شدگان به رقابت های زودهنگام انتخاباتی دانست. با این حال همه تشکل های سیاسی، انتخابات مجلس و ریاست جمهوری آتی را به عنوان مهمترین رخداد این حوزه پیش رو دارند.
گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا در نظر دارد از این پس در قالب گزارش های هفتگی تازه ترین اخبار و تحلیل های مرتبط با فعالیت های انتخابات محور تشکل های سیاسی را مورد واکاوی و بررسی قرار دهد.

** اصولگرایان و باز هم مساله ایجاد تشکلی واحد
چندماهی است در بدنه اصولگرایی تحرکاتی برای ایجاد تشکلی واحد به جریان افتاده است. اصولگرایان پس از ناکامی در انتخابات نیم دهه اخیر یک بار دیگر به فکر ایجاد سازوکاری افتاده اند تا از تشتتی که سال ها است بلای جان این جریان شده نجات یابند.
«شورای وحدت» عنوان تشکلی است که چند وقتی است اصولگرایان در مورد چند و چون تاسیس آن با یکدیگر مذاکره و هم اندیشی می کنند. تجربه ناموفق «جبهه مردمی نیروهای انقلاب» موسوم به «جمنا» در انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته، اصولگرایان را به فکر ایجاد مکانیسم کارآمدتر و موثری انداخته است.
جمنا نتوانست میان احزاب و طیف های مختلف اصولگرایی جایگاه مرجع را به دست آورد. سرانجام، فعالیت های سیاسی جمنا در آستانه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۶، به آنچه مطلوب تشکیل دهندگان این تشکل بود نیانجامید.
«حزب موتلفه اسلامی» به عنوان قدیمی ترین تشکل سیاسی اصولگرایان، از ابتدا به صورت مجزا و غیرهماهنگ با جمنا نامزد خود را معرفی کرد. «سید مصطفی میرسلیم» نامزد موتلفه حاضر نشد در حمایت از «سید ابراهیم رییسی» نامزد اصلی اصولگرایان از گود رقابت های انتخاباتی کنار رود. رییسی هم به عنوان نامزد نهایی جمنا، هرگز همراهی خود را با هیچ تشکل سیاسی تایید نکرد و تا پایان رقابت انتخاباتی تاکید می کرد که وابسته به حزب و گروهی نیست. «محمدباقر قالیباف» دیگر نامزد اصولگرا که بدون تایید نهایی جمنا اعلام نامزدی کرده بود، به صورت شخصی به نفع رییسی از نامزدی انصراف داد.
بروز اختلاف نظر در مواضع این روزهای رییسی و مشاور قالیباف در مورد پشت پرده های کناره گیری شهردار سابق پایتخت از رقابت انتخاباتی سال ۹۶، گویای بی تاثیری جمنا در روند اتحاد اصولگرایان در انتخابات پیشین است.
یک سال از انتخابات می گذرد و اکنون چهره های اصولگرا از چالش های موجود بر سر راه تحقق کارویژه های جمنا در انتخابات پیشین سخن می گویند؛ از باندهای متصل به ثروت و قدرتی که تصمیمات این تشکل را تحت تاثیر قرار می داد تا پارادوکس های سیاسی یعنی احزابی که از سویی مستقل و خارج از سازوکارهای جمعی عمل می کردند و از سویی دیگر با جمنا اعلام همراهی می کردند تا هم از مواهب همراهی با اصولگرایان بهره ببرند و هم چهره مستقل خود را حفظ کنند.
«حسن بیادی» فعال سیاسی اصولگرا به تازگی در گفت و گو با رسانه ها از باندهای ثروت و قدرتی سخن گفته که تصمیمات جمعی اصولگرایان را شکل می داد. «ناصر ایمانی» فعال سیاسی اصولگرا هم از تاثیر حرکت ها و مواضع «جبهه پایداری» بر تصمیمات جمعی اصولگرا چنین انتقاد کرد که «وزن‌کشی‌ها منطقی نبود؛ یعنی برخی طیف‌های اصولگرا عملا نقشی را ایفا کردند که خیلی بیشتر از وزنشان بود.»
با این حال چهره های تشکل اصولگرایی در روزهای نخست مهرماه امسال گرد هم آمدند تا جهت دست یابی به وحدت، طرحی نو دراندازند. این روزها چهره های شاخص اصولگرایی با برگزاری جلسات منظم هفتگی به دنبال جمع کردن طیف های مختلف این جریان زیر لوای شورای وحدت هستند.
درحالی که تحلیلگران شورای وحدت را تشکلی موازی با جمنا خوانده و تکرار تجربه جمنا را برای شورای وحدت دور از ذهن نمی دانند، چهره های اصولگرا از تفاوت های ماهوی این دو تشکل سخن می گویند.
«مهدی چمران» فعال سیاسی اصولگرا، کارکرد متفاوت این دو تشکل را توجیهی بر فعالیت همزمان هر دوی آنها می داند. به گفته چمران، کارکرد شورای وحدت، مشورتی است و سیاست های کلی را تدوین خواهد کرد و جمنا به عنوان بازوی اجرایی سیاست های شورا را عملیاتی خواهد کرد.
با این حال، جمنا این روزها زیر نظر رییسی و به دور از تاثیرپذیری از شورای وحدت فعالیت های مقدماتی انتخاباتی خود را دنبال می کند. « سیدمحمدرضا میرتاج الدینی» عضو جمنا در پاسخ به خبرهایی مبنی بر انتخاب فهرست ۱۵۰ نفره این تشکل برای انتخابات آتی مجلس گفت: جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی کار مقدماتی برای انتخابات مجلس را شروع کرده است. طبیعی است کاندیداهای مطرح جریان انقلابی را در استان های مختلف شناسایی کند تا بتواند مقدمات همگرایی و تهیه لیست را انجام دهد. کارهای مقدماتی این کار شروع شده، البته هنوز به مرحله برنامه هایی که باید داشته باشند نرسیده است.
این در حالی است که از هم اکنون سازجدایی برخی تشکل ها از جریان غالب اصولگرایی به گوش می رسد. میرسلیم عضو موتلفه یک روز پس از برگزاری کنگره حزبی خود در ۱۶ آذر ماه در گفت و گو با یکی از رسانه های داخلی اظهار داشت: ما حتما لیست حزبی تهیه خواهیم کرد و به اطلاع مردم خواهیم رساند. ۲۰۰ دفتری که در کشور داریم بیکار نیستند. اینها در طول سال مشغول بررسی افراد سرشناسی‌ هستند که قابلیت‌های خوبی دارند. ما حتما لیست حزبی تهیه خواهیم کرد و به اطلاع مردم خواهیم رساند.
قالیباف هم پیش از این با راه اندازی بحث هایی در مورد «نواصولگرایی» و انتقاد از جمنا، راه خود را از اصولگرایان جدا کرده است. در مرامنامه نواصولگرایی که اواخر تابستان از سوی «جمعیت پیشرفت و عدالت» تهیه شده، نواصولگرایی فرایندی «در حال شدن» معرفی شده که چه اصول‌گرایان بخواهند و چه نخواهند، رقم زده خواهد شد تا با جذب « جوانان انقلابی» و فعالیت «دلسوزانه، فعالانه و امیدوارانه» آنان از رسیدن به «وضع نامعلوم» جلوگیری کند و مانع از تکرار تجربه «هزینه‌های غیرقابل جبران گذشته و حال» شود.

** گزاره تحریم انتخابات میان اصلاح طلبان جایی ندارد
اصولگرایان تلاش می کنند به خاطر چالش های کنونی کشور و مشکلات دولت در تحقق وعده های انتخاباتی، تصمیم اصلاح طلبان در حمایت از روحانی در انتخابات ریاست جمهوری را زیر سوال ببرند و با این تاکتیک اصلاح طلبان و اعتدالیون را تضعیف کنند. در این راستا حتی برخی اصولگرایان با تفسیرهایی دور از ذهن از اظهارنظر چهره های اصلاح طلب، گزاره هایی چون «عبور از روحانی» یا «تحریم انتخابات» را استنباط می کنند.
در هفته های گذشته اصلاح طلبان کوشیده اند انتساب این ایده ها به خود را رد کنند و از امید به تداوم جریان اصلاح طلبی و ضرورت بقا و فعالیت این جریان برای حفاظت از کشور و منافع ملی بگویند.
به این ترتیب است که «شهیندخت مولاوردی» موکدا گزاره عبور از روحانی را رد کرده است. «عبدالله ناصری» تاکید کرده به رغم اینکه اقتدارگرایان می خواهند اصلاح طلبان را به قهر بکشانند و از حاکمیت خارج کنند، ولی اصلاح طلبان تاکنون هیچوقت صحبت از خروج از حاکمیت نکرده اند و تحریم انتخابات در گفتمان اصلاح طلبی جایی ندارد. همچنین «اشرف بروجردی» صراحتا تاکید کرده که استراتژی اصولگرایان قهر با صندوق های رای نیست.
«صادق خرازی» دبیر کل حزب «ندای ایرانیان» هم چند روز پیش در کنگره سراسری این حزب تاکید کرد: به رغم همه مشکلات فراوانی که در کشور است آنچه که فرهنگ فریبکاری و پوپولیسم است و دوباره دارد در این کشور ریشه می‌‌دواند، کنش‌‌‌گران سیاسی هوشمندانه تجربه سال ۸۴ را تکرار نخواهند کرد که نتیجه‌‌اش آن جهود و آن گرفتاری بزرگ و هدر رفتن سرمایه‌‌های ملی مردم و استعدادهای کشور شود.
«عباس عبدی» تنها راه پیش روی ایران را انجام اصلاحات گام به گام و رو به جلو عنوان کرده است. دیگر چهره های شاخص اصلاح طلبی چون «مصطفی تاجزاده» هم از لزوم تداوم جریان اصلاح طلبی ولو بدون پرچمداری چهره های اصلاح طلبی کنونی سخن رانده تا با حضور در ساختار قدرت، کشور را در مسیری معقول هدایت کنند. «اسماعیل گرامی مقدم» سخنگوی حزب اعتماد ملی هم با رد گزاره قهر اصلاح طلبان با انتخابات، بر لزوم بهره گیری از حداقل روزنه ها برای جلوگیری از به قدرت رسیدن تندروها تاکید کرده است.
در همین حال، اصلاح طلبان هم این روزها سازوکار جمعی خود زیر لوای «شورای سیاستگذاری اصلاح طلبان» را زیر نظر دارند و گاهی نقدهای جدی به آن مطرح می کنند، اما آنچه مهم به نظر می رسد اینکه دست کم تشکل جمعی اصلاح طلبان در مباحث انتخاباتی در سال های گذشته کاملا موفق عمل کرده است. وارد کردن نمایندگان فهرست امید به مجلس شورای اسلامی و موفقیت فهرست اصلاح طلبان به شورای شهر –هرچند نقدها و ابهامات جدی در مورد آن وجود دارد- نقطه ای برجسته در کارنامه اصلاح طلبان است.
با این تفاسیر می توان گفت اصلاح طلبان بیش از آنکه وارد مباحث مقدماتی انتخابات شده باشند، این روزها مشغول بازاندیشی روی راهکارهای عبور کشور از شرایط موجود و بحث و نظر در مورد سیاست ها و راهبردهای حزبی خود هستند. به گفته «سعید حجاریان» اصلاحات باید به قفا بنگرد، راه طی شده را یک بار مرور و نقد کند. ما نیاز داریم در سه زمینه گفتمان، تشکیلات و راهبرد دست به ابتکارهای جدید بزنیم.
پژوهشم**۹۲۷۵**۹۲۷۹

انتهای پیام /*